Józef Klemens Piłsudski, twórca i wódz Armii Polskiej, Marszałek i Naczelnik Państwa Polskiego.
W roku 2005 dnia 12 maja minęło siedemdziesiąt lat od śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego, twórcy państwa polskiego po 123 latach niewoli.
Józef Klemens Piłsudski urodził się 5 grudnia 1867 roku w Zułowie pod Wilnem. Pochodził z Litwy. W jego domu znane były tradycje patriotyczne i duchowe pielęgnowane w większości rodzin Rzeczypospolitej Polskiej na Litwie, posługujących się językiem polskim jako narzeczem narodowym i rodowym. Matka Maria Piłsudska pochodziła z znanego na Litwie rodu Billewiczów. Do Billewiczów nawiązał Henryk Sienkiewicz w „Trylogii”, główna postać żeńska Oleńka była zdobywana przez niecnego Radziwiłła, ale serce oddała bohaterowi narodowemu, po wielu perypetiach natury awanturniczo-przygodowej, Andrzejowi Kmicicowi. W Wilnie uczęszczał Józef Piłsudski do gimnazjum, studia medyczne ukończył w Charkowie. Za udział w spisku godzącym w życie cara został skazany na 5 lat zesłania na Syberii.
Patriotyczny duch domu rodzinnego i innych okolicznych posiadłości, także liczne lektury historyczne sprawiły, że po wielu latach działalności na rzecz polskich organizacji socjalistycznych, gdzie nie brakowało wątków przygodowych (odbijanie przewożonych pieniędzy) i narodowych, przesunął młody Piłsudski swoją uwagę w stronę działalności niepodległościowo-wyzwoleńczej. Organizował kursy strzeleckie, z jego inicjatywy powstała antyrosyjska Polska Organizacja Wojskowa, która miała stać się zaczynem do powstania niepodległości ziemi ojczystej. Został wówczas mianowany dowódcą Legionów Polskich powstałych w Austrii do walki z Rosją ( był to okres I Wojny Światowej). Państwa sprzymierzone: Niemcy i Austria wraz z legionami Piłsudskiego weszły do Warszawy, wypierając stamtąd wojska rosyjskie, a następnie ponieważ zależało im na silnej armii, decydowały się na rozmowy o kształcie Polski. Piłsudski zalecał żołnierzom, żeby nie składali przysięgi na wierność Niemcom, dlatego za odmowę przysięgi, Piłsudski został skazany na więzienie w Magdeburgu. Zwolniony powrócił do Warszawy, gdzie 11 listopada 1918 roku, został mianowany Tymczasowym Naczelnikiem Państwa Polskiego, a w styczniu 1920 roku został Naczelnikiem Państwa uprawnionym przez decyzje sejmowe.
W tym też roku rozpoczęła się osobna wojna z Rosją, ponieważ dowódca odradzającego się Państwa Polskiego wiedział, że Rosjanie dobrowolnie nie zwrócą zawłaszczonych terenów. Piłsudskiemu udało się wyprzeć Armię Czerwoną z Wileńszczyzny, ale w wyniku kontra ofensywy, bolszewicy znaleźli się pod Warszawą. Rozgromieni w czasie decydującej bitwy nazywanej „Cudem nad Wisłą” bolszewicy ostatecznie wycofali się za Niemen. !2 X 1920 roku podpisano układ pokojowy między Polską, a Rosją bolszewicką.
Niepodległość uzyskana w 1918 roku została ugruntowana. Józef Piłsudski pozostał dowódcą wojskowym, marszałkiem i naczelnikiem państwa. Prezydentami w tworzonym przez niego państwie byli: G. Narutowicz, I. Mościcki. System władzy wprowadzonej przez marszałka J. Piłsudskiego został nazwany „sanacja” – uzdrowienie i panował w Polsce od roku 1926 do roku 1935. Był to system oparty na armii i zwolennikach silnej władzy z ugrupowania Marszałka. W stosunku do państw ościennych Piłsudski prowadził politykę pokojową, zawarł pakt o nieagresji z Niemcami w 1934 roku i Rosją w 1932 roku, ale przede wszystkim starał się ugruntować silną pozycje Polski w Europie przez układy z Anglią i Francją.
W małżeństwie z drugą żoną miał dwie córki, Wandę i Jagodę do, których był bardzo przywiązany. Wolny czas chętnie spędzał w Sulejówku. Aleksandra towarzyszyła mu również w drodze zmagań o kształt Polski Niepodległej. Zmarł w Belwederze 12 maja 1935 roku, jego zwłoki przewiezione zostały do Krakowa, do Katedry Wawelskiej, a następnie przeniesione do krypty św. Leonarda skąd zostało ciało przeniesione do krypty Srebrnych Dzwonów, gdzie znajduje się obecnie. Serce Piłsudskiego pozostało natomiast w Wilnie, obok matki, na cmentarzu na Rossie ze znamiennym napisem „Matka i Serce Syna” i epitafium świadczącym o pełnej zmagań drodze życia Tego, który Wskrzesił Niepodległość - "Kto mogąc wybrać, wybrał zamiast domu gniazdo na skałach orła, niechaj umie spać, gdy źrenice czerwone od gromu i słychać jęk szatanów w sosen szumie. Tak żyłem."
Oprac. na podstawie „Wikipedii”, Encyklopedii Powszechnej Wydawnictwa Gutenberga, wydawnictwa „Polska Odrodzona 1914-1939 Stanisława Kutrzeby.
W Sulejowskim dworze Piłsudski żył
I w latach chłopięcych
I w latach młodzieńczych
O Polsce śnił.
A gdy urósł duży, na konia wsiadł
Krzyknął do żołnierzy
Bij kto w Polskę wierzy
Wróg uciekł w świat.
A gdy w Belwederze zamieszkał już
Okryty siwizną
Czuwał nad Ojczyzną
Jak anioł stróż.
Szumią nasze wierzby a dziadek śpi
W podziemiach Wawelu
W podziemiach Wawelu
O Polsce śni.
śpiewnik „Jeszcze Polska nie zginęła”
wyd. Uniwersytet Jagielloński 1981
