Czas na pierwsze podsumowania żegnającego się z nami roku - analiza wstępnych wyników spisu powszechnego

Dzisiaj nadszedł czas na sylwestrową zabawę, ale też i liczne podsumowania. Dlatego też przyjrzeliśmy się wstępnym wynikom Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań w Polsce, jakie niedawno zostały opublikowane przez Główny Urząd Statystyczny.

Jak czytamy na stronie internetowej GUS, pierwsze informacje liczbowe o ludności ziem polskich zaczęły się pojawiać – podobnie jak na zachodzie Europy – już w Średniowieczu. Opracowywali je m.in. Gall Anonim, organy pracujące przy bullach papieskich. Od XV wieku wyniki prezentowano także w księgach uposażeń biskupstw. Co ważne, od XVI wieku zaczęto również wymieniać liczby mieszkańców w państwowych rejestrach podatkowych i lustracjach królewszczyzn sporządzanych głównie dla celów fiskalnych i wojskowych.

Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań w Polsce w 2011 roku był przeprowadzany od kwietnia do końca czerwca. Wcześniej spis przeprowadzono w roku 2002, jeszcze przed przystąpieniem naszego kraju do Unii Europejskiej. Spis sprzed dziewięciu lat był pierwszym pełnym spisem po głębokich przeobrażeniach społeczno-gospodarczych i ustrojowych, jakie nastały w latach dziewięćdziesiątych. Mowa m.in. o pojawieniu się nowych zjawisk, nieznanych wcześniej na taką skalę, np. bezrobocia, imigracji cudzoziemców do Polski oraz nasilenie się krótkookresowych migracji zagranicznych Polaków.

Wstępne wyniki tegorocznego spisu wykazały, że w Polsce w dniu 31 marca mieszkało prawie 38,3 mln osób - o 0,3 % więcej w stosunku do wyników bieżącego bilansu ludności za 2010 rok, opracowanego na podstawie danych pochodzących z poprzedniego spisu ludności 2002 oraz ruchu naturalnego i migracji, jakie miały miejsce w latach 2003-2010.

W świetle wyników spisu 2011 roku liczba ludności faktycznie zamieszkałej w miastach stanowiła ok. 59,4% ogółu (w 2002 roku udział ten wynosił 61,2%), zaś ludność wiejska ok. 40,6% (w 2002 – 38,2%). Liczba ludności miejskiej zmniejszyła się w porównaniu do 2002 roku o 1,8 pkt procentowego. Zmiany te były spowodowane w dużej mierze migracjami z dużych ośrodków miejskich na obrzeża miast, należące już do terenów administracyjnie wyodrębnianych jako obszary wiejskie. Gęstość zaludnienia wyniosła natomiast: 123 osoby na 1 km2.

Struktura wieku ludności faktycznej w latach 2002-2011 ulegała dynamicznym zmianom, co było głównie konsekwencją „przesuwania się” wyżów i niżów demograficznych przez poszczególne grupy wieku ludności oraz skutkiem zwiększonej emigracji Polaków za granicę, po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej. W okresie międzyspisowym zmieniły się również proporcje według płci. W 2011 roku mężczyźni stanowili 47,9% ogółu ludności faktycznie zamieszkałej wobec 48,4% w 2002 roku. Tym samym zwiększył się współczynnik feminizacji; aktualnie na 100 mężczyzn przypada 108 kobiet.

Pozytywnym zjawiskiem obserwowanym w latach, które upłynęły od ostatniego spisu przeprowadzonego w 2002 roku, jest stały wzrost poziomu wykształcenia ludności. W okresie międzyspisowym odsetek osób o wykształceniu ponadpodstawowym wzrósł z 66,9% w 2002 roku do 78,7% w 2011 roku tj. o 11,8 pkt procentowych.

Najbardziej dynamiczny wzrost został odnotowany w odniesieniu do osób o wykształceniu wyższym, których udział zwiększył się z 9,9% w 2002 roku do ponad 17,5% w 2011 roku ogółu ludności w wieku 13 lat i więcej. Na podobnym poziomie jak w 2002 roku kształtuje się odsetek ludności o wykształceniu średnim (łącznie z policealnym) ok. 33%. Natomiast znacząco obniżył się udział osób z wykształceniem podstawowym oraz podstawowym nieukończonym – do poziomu ok. 19,8%.

Tegoroczny spis był przeprowadzony w budynkach, mieszkaniach, obiektach zbiorowego zakwaterowania i innych zamieszkanych pomieszczeniach niebędących mieszkaniami. Przyjęto bowiem założenie, że spis zostanie zrealizowany metodą mieszaną tj. z wykorzystaniem systemów informacyjnych głównie administracji publicznej oraz danych zebranych poprzez samospis internetowy, wywiad telefoniczny prowadzony przez ankietera statystycznego wspomagany programem komputerowym oraz wywiad realizowany przez rachmistrza spisowego bezpośrednio u respondenta.

Ostateczne wyniki spisu zostaną opublikowane w zakresie podstawowym w marcu, natomiast począwszy od opublikowania ogólnopolskiego raportu na przełomie czerwca i lipca - będą sukcesywnie upowszechniane wyniki dotyczące poszczególnych tematów na poziomie ogólnokrajowym i regionalnym. Wyniki te będą opracowywane w ramach poszczególnych tematów badawczych, jakie zostały włączone do zakresu tematycznego spisu 2011.

Źródło: http://www.stat.gov.pl/gus/

oprac. AR