Wczesne wykrycie alergii u dziecka oznacza większe szanse na to, że uniknie się poważniejszych dolegliwości w późniejszym wieku. Jednak diagnostyka małych alergików jest niezmiernie trudna. Odpowiednie przygotowanie się do wizyty u lekarza to podstawa.
Alergia w genach
Alergia u dzieci stała się sztandarową dolegliwością. Coraz więcej maluchów jest uczulonych na roztocza kurzu domowego, pyłki roślin, substancje chemiczne, a także na sierść zwierząt. Niestety za problemy z alergią często są sprawą dziedziczną. Prawdopodobieństwo wystąpienia uczulenia u malucha jest większe, jeśli jedno lub obydwoje rodziców na nią cierpi. Jeśli ojciec i matka są alergikami, to wówczas jest 75% szansa, że ich dziecko też będzie się zmagało z uczuleniem. Natomiast jeśli jedno z rodziców ma alergie, to istnieje 50% ryzyko wystąpienia jej u malucha. Badania pokazują, że rodzaj alergii rodzica ma wpływ na rodzaj alergii dziecka. Astma, katar sienny, zapalenie błony śluzowej nosa i egzema wymieniane są jako dziedziczne.
Mali alergicy
Najtrudniejszym zadaniem okazuje się postawienie przez lekarza odpowiedniej diagnozy. Rozpoznanie alergii u dzieci w wieku 3-6 lat jest trudne, ponieważ w tym okresie często cierpią na przeróżne choroby. Objawy alergii można więc pomylić z infekcjami - opowiada o tym w filmie "Czy alergie u dzieci mogą być mylone z innymi chorobami?" dr nauk medycznych Zygmunt Nowacki, alergolog z Krakowa. Według niego, lekarz pierwszego kontaktu sam nie jest w stanie zdiagnozować choroby alergicznej. Dlatego warto zgłosić się do lekarza specjalisty.
Alergolodzy często rozpoznają alergie "na około", tzn. poprzez wykluczenie innych chorób, które mają podobne objawy jak alergia czy astma. Wykorzystuje się diagnostykę alergiczną, czyli testy. Jednak trzeba pamiętać, że nie przesądzają one o rozpoznaniu choroby, tylko sugerują, że dziecko ma predyspozycje do alergii.
Prawidłowa i wczesna diagnostyka alergii u dziecka jest bardzo istotna - może go ustrzec w przyszłości przed innymi chorobami. Dr Monika Kapińska-Mrowiecka, dermatolog i alergolog z Krakowa w filmie"Dzieci z AZS są zagrożone astmą oskrzelową" opowiada o tym, że trzeba zwrócić uwagę na wczesne manifestacje atopowego zapalenia skóry u dzieci, ponieważ procent ryzyka rozwoju astmy oskrzelowej w takich przypadkach jest bardzo duże.
Alergolog czy pulmonolog?
Po pomoc do specjalisty najlepiej się zgłosić w następujących przypadkach:
- lekarz pierwszego kontaktu nie ma pewności co do rozpoznania choroby,
- lekarz rodzinny nie jest w stanie opanować dolegliwości dziecka,
- objawy alergii są umiarkowane lub ciężkie i wymagają specjalistycznej porady,
- zachodzi potrzeba dodatkowej konsultacji.
Mały pacjent może uzyskać skierowanie do alergologa lub pulmonologa. Istotne jest zrozumienie różnic między tymi specjalnościami.
Alergolog to ekspert w określaniu przyczyn reakcji alergicznych. Wykonuje testy uczuleniowe, udziela porad na temat środków pomocnych przy ograniczeniu zasięgu alergenów w środowisku, a także jest w stanie przeprowadzić immunoterapię (leczenie dziecka za pomocą szczepionek odczulających).
Pulmonolog to diagnosta, z reguły zajmuje się dziećmi cierpiącymi na rzadsze schorzenia układu oddechowego. Jest przygotowany do odpowiedzi na takie pytania jak: dlaczego dziecko kaszle, a przepisane leki nie działają skutecznie? Co zostało przeoczone u dziecka, które wciąż cierpi z powodu uporczywych dolegliwości. Pulmonolog to także ekspert w interpretowaniu różnych badań oceniających czynność płuc, które mogą być użyteczne.
Pulmonologię dziecięcą uważa się za stosunkowo nową gałąź medycyny. Alergologia jest starszą specjalnością i często skorzystanie z pomocy alergologów stanowi dobry wybór. Zadania alergologii i pulmonologii wzajemnie się nie wykluczają, więc dzieci mogą korzystać równolegle z opieki lekarzy tych dwóch specjalności. Ważne jest, by lekarz był ekspertem w dziedzinie doboru leków i bezpiecznego ujarzmiania dolegliwości dzieci.
Pierwsza wizyta dziecka u lekarza
Jeżeli dziecko odczuwa dolegliwości sugerujące alergię bądź astmę, to pierwszym etapem powinna być wizyta u lekarza pierwszego kontaktu (rodzinnego). Zaletą lekarza rodzinnego jest to, że przedmiotem jego uwagi jest cały organizm dziecka. Dodatkowym atutem może być fakt, że zna małego pacjenta, co stanowi ułatwienie w pracy z dzieckiem. W razie podejrzenia występowania choroby alergicznej lub astmy u dziecka, lekarz rodzinny wyda skierowanie do alergologa lub pulmonologa.
Rodzice dziecka powinni odpowiednio przygotować się do wizyty u lekarza. Pierwszy krok to obserwacja malucha i zanotowanie swoich spostrzeżeń. Należy wiedzieć jakie objawy ma dziecko oraz w jakich okolicznościach one występują (np. kichanie przy wiosennym spacerze w parku). Jeśli maluch przyjmuje leki, to trzeba o nich powiedzieć lekarzowi - na co są przepisane, w jakich dawkach podawane. Najlepiej jest zabrać opakowania leków do lekarza.
Podczas wizyty z dzieckiem u lekarza, rodzice nie powinni się krępować w zadawaniu pytań. O co można zapytać lekarza?
1. Czy dziecko choruje na alergię czy astmę?
2. Czy obok alergii i astmy istnieje jeszcze jakiś inny problem zdrowotny?
3. Jakie czynniki wyzwalają objawy alergiczne u dziecka?
4. Czy trzeba poddać dziecko testom uczuleniowym?
5. Czy dziecko powinno się zgłosić do specjalisty, a jeśli tak, to czy powinien to być alergolog czy pulmonolog?
6. Co jeszcze oprócz alergii może wyzwalać u dziecka napady astmy?
7. Jakie są sposoby ograniczenia kontaktu dziecka z alergenami?
8. Czy dziecko powinno otrzymać szczepionki odczulające?
9. Jak często należy odbywać wizyty kontrolne?
10. Czy dziecko potrzebuje leków przez cały czas, czy tylko wtedy, gdy występują objawy?
11. Czy mogą wystąpić efekty uboczne po przyjęciu leków?
12. Jaki jest najbezpieczniejszy sposób leczenia dziecka?
13. Co należy zrobić, jeśli przepisane leki nie będą działać?
14. Z kim należy się skontaktować w pilnych przypadkach?
Rola rodziców
Trzeba zdać sobie sprawę, że rodzice również należą do zespołu diagnostycznego, ponieważ opisują objawy oraz przebyte przez dziecko choroby. Są to kluczowe elementy badania małego pacjenta, więc podczas wizyty u specjalisty najkorzystniejszym rozwiązaniem jest obecność obojga rodziców (zwłaszcza przy pierwszej wizycie). Im lepiej rodzice przygotują się na spotkanie z lekarzem, tym więcej korzyści wyniknie z wizyty.
Istotne jest również to, żeby dzieci mogły robić to, co chcą, czyli brały pełny udział we wszelakich zajęciach i nie czuły się ograniczone przez alergię.
Anna Włoszek i Dariusz Młynarczyk (akcja Nie daj się alergii)