Kaszel jest najczęstszym objawem chorób układu oddechowego. Jest odruchem obronnym, który ma na celu oczyszczenie dróg oddechowych z nadmiaru wydzieliny i ciał obcych.
Ze względu na czas trwania kaszel dzielimy na ostry, podostry i przewlekły.
- Kaszel ostry – trwający krócej niż 3 tygodnie, najczęściej spowodowany zakażeniem górnych dróg oddechowych, alergią, może być objawem zatorowości płucnej, zaostrzenia niewydolności serca czy zapalenia płuc.
- Kaszel podostry – trwający 3-8 tygodni, najczęściej po przebytej infekcji wirusowej.
- Kaszel przewlekły – to kaszel trwający powyżej 8 tygodni. Najczęstsze przyczyny to spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, astma lub eozynofilowe zapalenie oskrzeli, refluks żołądkowo - przełykowy, przebyte zakażenie górnych dróg oddechowych- tu kaszel może trwać nawet do kilku miesięcy, rozstrzenie oskrzeli, kaszel polekowy.
Kaszel może być też objawem choroby podstawowej, zależnie od jej zaawansowania np. w gruźlicy, chorobach nowotworowych, czy chorobach śródmiąższowych płuc. Suchy kaszel w godzinach nocnych czy nasilający się w pozycji leżącej mogą sugerować etiologię sercową, np. niewydolność serca czy wadę zastawki mitralnej.
Palenie tytoniu jest również przyczyną kaszlu przewlekłego. Kiedy nie udaje się znaleźć przyczyny organicznej mówimy o kaszlu idiopatycznym czy psychogennym.
W 80% przypadków kaszlu przewlekłego występuje więcej niż jedna przyczyna.W diagnostyce kaszlu najważniejszy jest dokładnie zebrany wywiad oraz badanie fizykalne. Podstawowym badaniem obrazowym w diagnostyce chorób układu oddechowego jest radiogram przeglądowy klatki piersiowej. Jeżeli obraz rtg nie dostarcza nam pożądanych informacji wykonuje się badanie tomograficzne klatki piersiowej lub inne badania np. usg, scyntygrafię czy PET.
Kolejnym podstawowym badaniem w diagnostyce kaszlu jest spirometria. Na jej podstawie można rozpoznać lub wykluczyć choroby takie jak np. astma oskrzelowa, POCHP. W chwili obecnej nie ma zaleceń, z jaką częstością należy wykonywać podstawowe badania obrazowe klatki piersiowej w wybranych jednostkach chorobowych.
Prowadzone są badania przesiewowe w ramach projektu wczesnego wykrywania raka płuca u osób z grupy ryzyka. Polskie towarzystwa naukowe opracowują zalecenia wdrożenia badań przesiewowych nisko dawkową tomografią komputerową dla całej populacji z czynnikami ryzyka raka płuca, prawdopodobnie takie zalecenia będą już opublikowane w tym roku.
Ważne jest, aby nie bagatelizować objawów kaszlu przewlekłego i zgłosić się do lekarza POZ w celu wykonania wstępnej diagnostyki. Wczesne wykrycie zmian nowotworowych wpływa korzystnie na odległe rokowanie. W przypadku rozpoznania astmy czy POCHP, wiąże się to z wdrożeniem leczenia, poprawą komfortu życia i zmniejszeniem częstości zaostrzeń tych chorób.
Agnieszka Korab - Doroszkiewicz, lekarz pulmonolog, starszy asystent Oddział Chorób Wewnętrznych/Poradnia Pulmonologiczna Szpital Miejski w Elblągu
Kontakt do specjalisty 55 239 45 62