Mamo, kup mi! Czyli, jak uchronić się przed działaniem reklam w czasie przedświątecznych zakupów

Zbliża się czas przedświątecznej gorączki. Wielu mieszkańców, na kilka miesięcy przed Świętami Bożego Narodzenia planuje prezenty dla najbliższych. Jeszcze chwila i z każdej strony będą bombardowały nas reklamy zabawek, gier i innych akcesoriów dla dzieci. Jak, w takich warunkach, wytłumaczyć dziecku, że nie dostanie tego, o co prosi – jeśli prosi o zbyt wiele? Zapytaliśmy psychologa z Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej nr 2 w Elblągu Annę Leibner i psychoterapeutkę Katarzynę Małkiewicz.

Jakie środki perswazji są najczęściej wykorzystywane w reklamach?

Mechanizmy reklamy są to konkretne działania, których celem jest przykucie uwagi widza i zapamiętanie produktu, aby w efekcie doszło do jego kupna. Tych mechanizmów jest bardzo dużo, najbardziej typowe to wykorzystanie w reklamie takich elementów jak: kolor, dynamiczność, humor, cena promocyjna, komentarz specjalistów z danej dziedziny, znane osoby - uznawane powszechnie za autorytety. Reklama często jest kierowana do określonej grupy odbiorców – właśnie po to by abyśmy się z tą grupą zidentyfikowali np. w przypadku reklam skierowanych do dzieci może być to określona grupa wiekowa czy płeć.

Jakie mechanizmy są wykorzystywane w reklamach dla dzieci, które szczególnie zintensyfikowane pojawiają się przed Świętami Bożego Narodzenia?

Często twórcy reklam wykorzystują zjawiska, których zadaniem jest wywołanie określonych emocji u odbiorcy. W reklamach wtedy pojawiają się małe dzieci, małe zwierzęta, które mają wywołać uczucia opiekuńcze, wywołanie sympatii. W przypadku reklam skierowanych do dzieci jest to obraz szczęśliwego dziecka, ponieważ ma obok siebie konkretną zabawkę. A przecież każdy rodzic pragnie szczęścia swojego dziecka. Podobnie jest w przypadku reklam farmaceutyków dla dzieci – po zażyciu od razu są zdrowe, pogodne i spokojnie śpią. Jednak różnice w spostrzeganiu reklam dzieci a dorosłych są spore. Dzieci traktują reklamę bardzo dosłownie, wierzą w to co widzą, nie są podejrzliwe, nie zauważają przesady (np. wielkość czy ilość funkcji danej zabawki mogą być bardzo przerysowane). I właśnie tutaj zaczyna się rola rodzica, który wytłumaczy dziecku te mechanizmy, może pokazać na przykładzie.

No właśnie , jak najlepiej wytłumaczyć dziecku, że czegoś nie dostanie kiedy ono bardzo się upiera, że chce ,bo widziało w telewizji?

Odmawiać należy w taki sam sposób, jak w innych przypadkach, kiedy rodzic nie zezwala na to, czego chce dziecko. Sytuacja nalegania przez dziecko na zakup jakiejś rzeczy nie różni się od innych sytuacji życiowych, w których dziecko swoim zachowaniem chce wpłynąć na decyzje rodzica np. chce zjeść słodycze zamiast obiadu lub chce oglądać telewizję zamiast odrabiać lekcje. Należy być spokojnym, ale stanowczym. Można podać przyczyny, z powodu, których nie zgadzamy się na zakup danej rzeczy. Odmowę można powtórzyć kilkakrotnie, bez wdawania się w dyskusję na ten temat.

Czy nasze dzieci są podatne na reklamę?

Zarówno dzieci, jak i dorośli są podatni na reklamę. Dzieci naśladują zachowania dorosłych, w związku z tym jeśli dziecko obserwuje, że dla jego rodzica jest ważna potrzeba posiadania reklamowanego produktu, to może się to przełożyć na jego zachowanie i jego potrzeby. Ważne jest również, z jakiego powodu dziecko tak bardzo pragnie danej rzeczy. Zależy to na pewno od wieku dziecka. Może chce daną lalkę, bo wszystkie koleżanki ją mają lub chce oryginalne ubrania, bo ich posiadanie powoduje wzrost poczucia własnej wartości i akceptacji rówieśników. W takich przypadkach ważna jest rozmowa z dzieckiem na temat jego potrzeb i uczuć.

Jak uchronić rodziców i dzieci przed szkodliwym działaniem reklam?

Nie zawsze reklamy są szkodliwe. Ich wpływ na zachowanie dorosłego i dziecka może również zależeć od indywidualnych cech odbiorców. Niektórzy z nas są bardziej, inni mniej podatni na reklamę. Aby uchronić się przed szkodliwym działaniem reklam pomocna może być wiedza na temat mechanizmów oddziaływania stosowanych w reklamach. Pomocne może być również chodzenie do sklepów z przygotowaną wcześniej listą zakupów. Przed samym podjęciem decyzji w sklepie można zadać sobie pytanie, czy naprawdę tego produktu potrzebuję. Można zastosować również odroczenie w czasie danego zakupu tzn. powiedzenie sobie, że jeśli za miesiąc nadal będę myśleć o danym produkcie to go kupię. W tym czasie mogą zmienić się emocje z nim związane i możemy zrezygnować z jego zakupu. Warto również posiłkować się opinią innych osób, które dany produkt już zakupiły (czy spełnia on wymagania, oczekiwania). Możemy też zawsze odwołać się do własnych doświadczeń i odpowiedzieć sobie na pytanie – czy produkty, które zakupiliśmy pod wpływem obejrzenia reklamy w każdym przypadku okazały się trafnym zakupem i adekwatnym do tego co obiecywała nam reklama.

Jak widać, w czasie świątecznych zakupów warto zachować spokój, opanowanie i zdrowy rozsądek. Na sklepowych półkach już lada moment pojawią się świąteczne dodatki, akcesoria i stroiki. Propozycje prezentów i zabawki dla dzieci wypełnią wnętrza sklepów. W głośnikach będą grały kolędy, a w powietrzu będzie unosił się słodki zapach pierniczków lub pomarańczy i goździków. Ma to na celu wprowadzenie kupującego w dobry nastrój, co może skutkować kilku lub kilkunastoma pozycjami, których w naszych zakupach nie planowaliśmy. Nie dajmy się przedświątecznej gorączce zakupów.