Wyobraź sobie poranek, w którym zamiast kluczyków samochodu trzymasz w dłoni bilet kolejowy. Pociąg rusza, a ty, bez stania w korku, zostawiasz za sobą… ślad węglowy znacznie mniejszy niż samochód i wielokrotnie mniejszy niż samolot. Według Europejskiej Agencji Środowiska transport odpowiada dziś za niemal jedną trzecią emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej. Nic więc dziwnego, że pytanie o to, jak podróżujemy, staje się pytaniem o przyszłość planety. Kolej często uchodzi za „zielony transport”. Ale jakie są fakty, a co pozostaje w sferze mitu?
Fakt: kolej emituje mniej niż samochód i samolot
Raport Europejskiej Agencji Środowiska Transport and environment report 2020 – Train or plane? pokazuje wyraźnie, że podróż koleją należy do najmniej emisyjnych sposobów przemieszczania się. W przeliczeniu na jednego pasażera kolej wypada kilkukrotnie lepiej niż transport drogowy i wielokrotnie lepiej niż lotnictwo. To przewaga szczególnie istotna na trasach krajowych i europejskich, gdzie pociągi mogą zastąpić krótkie loty.
Dobrym przykładem jest pociąg z Wrocławia do Warszawy. Jeden skład przewozi setki osób naraz, rozkładając emisje na wielu pasażerów. Samochody na tej samej trasie zostawiają za sobą znacznie większy ślad węglowy.
Mit: każdy pociąg to ekologiczny wybór
Nie wszystkie składy są równie „zielone”. Elektryczne pociągi zasilane energią odnawialną mają zdecydowaną przewagę nad jednostkami spalinowymi kursującymi po niezelektryfikowanych liniach. W Polsce, gdzie większość energii wciąż pochodzi z węgla, kolej stanie się naprawdę ekologiczna dopiero wraz ze wzrostem udziału źródeł odnawialnych.
Fakt: nowoczesne technologie zmniejszają zużycie energii
Raport Fundacji ProKolej Kolej dla klimatu – klimat dla kolei z 2021 roku podkreśla znaczenie innowacji. Nowoczesne składy odzyskują energię podczas hamowania, wykorzystują lżejsze materiały i mają bardziej aerodynamiczną konstrukcję. Coraz częściej wprowadzane są też systemy wspierające maszynistów w utrzymaniu optymalnej prędkości. Dzięki temu zużycie energii w kolejnych generacjach pociągów spada.
Fakt: punktualność wpływa na ekologię
Opóźnienia to nie tylko kłopot pasażerów. Dłuższe postoje czy uruchamianie dodatkowych składów oznaczają większe zużycie energii. Według Urzędu Transportu Kolejowego ogólny wskaźnik punktualności pociągów pasażerskich w Polsce w 2024 roku wyniósł 91,64 procent. Stabilny rozkład jazdy oznacza więc nie tylko wygodę, ale też lepszą efektywność energetyczną całego systemu.
Fakt: krótkie trasy też się liczą
Często mówi się, że kolej ekologicznie „opłaca się” dopiero na setkach kilometrów. To nieprawda. Nawet podróże na dystansach rzędu 50-100 kilometrów, jak choćby między Wrocławiem a Opolem, mogą znacząco zmniejszać emisje. Jeden pociąg wiozący kilkuset pasażerów zastępuje dziesiątki aut. W skali całego kraju efekt takich wyborów staje się naprawdę istotny.
Fakt: mniej samochodów to większy komfort życia w mieście
Wybór pociągu to także korzyści lokalne. Mniej aut na drogach to czystsze powietrze, mniejszy hałas i mniej korków. W centrach miast czy w kurortach turystycznych, od Zakopanego po Trójmiasto, kolej odciąża infrastrukturę i poprawia komfort życia mieszkańców oraz podróżnych.
Fakt: cyfryzacja wspiera ekologiczne podróże
Cyfrowe rozwiązania, takie jak sprzedaż biletów online czy aplikacje mobilne, zmniejszają zużycie papieru i energii. W skali milionów przejazdów daje to realne oszczędności, a dodatkowo cyfryzacja i lepsza integracja systemów transportowych wspierają ograniczanie emisji i zwiększają atrakcyjność transportu zbiorowego.
Przykładem jest aplikacja EuroPodróże, która łączy funkcje zakupu biletów i wyszukiwania tras. Dzięki temu pasażerowie mogą planować podróże bardziej efektywnie, co przekłada się na lepsze wykorzystanie istniejącej infrastruktury i mniejszy ślad środowiskowy całego systemu kolejowego.
Kolej na kolej
Czy podróże pociągiem są naprawdę ekologiczne? Tak, zwłaszcza wtedy, gdy wybieramy nowoczesne, elektryczne składy. Kolej ma wyraźną przewagę nad samochodami i samolotami, a dalszy rozwój odnawialnych źródeł energii tylko ją wzmocni. To środek transportu, który łączy komfort z odpowiedzialnością za planetę.