Nerki – dwie, ciemnobrązowe „fasolki” o długości około 11-12 centymetrów. Mimo małych rozmiarów bardzo dużo potrafią. Filtrują, oczyszczają i pilnują, by w organizmie nie zabrakło cennych dla niego minerałów. Kontrolują też ilość i skład płynów ustrojowych i wpływają na gospodarkę hormonalną.
To one usuwają resztki leków, wyłapują to, co najcenniejsze, jak potas, wapń, chlorki, aminokwasy czy witaminy - tak, by ponownie trafiły do krwiobiegu i mogły zostać wykorzystane. Ich pracę w dużej mierze kontrolują hormony wydzielane głównie przez przysadkę mózgową, korę nadnerczy oraz przytarczyce. Trzeba pamiętać, że nerki, nawet zmienione przez chorobę, pracują i nie dają żadnych niepokojących sygnałów. Na szczęście stosując proste nawyki można ustrzec się przed kłopotami w przyszłości. Zatem co należy robić i o czym pamiętać?
Jak wiemy dieta, którą stosujemy ma bardzo duży wpływ na nasze zdrowie. Jedzenie i styl życia może w dużej mierze stanowić formę profilaktyki, a to znaczy, że mamy wpływ na nasze zdrowie i jesteśmy za nie odpowiedzialni.
Przyjaciele i wrogowie nerek:
WODA - odpowiednia ilość przyjmowanych płynów to podstawa w profilaktyce chorób nerek. Jeżeli nie pijemy wystarczająco dużo, mocz jest zagęszczony, co sprawia, że jego składniki łatwiej formują złogi. Nerki nie pracują same, do ich należytego funkcjonowania niezbędne jest zapewnienie odpowiedniego nawodnienia. Nie bez powodu zaleca się wypijanie minimum 2 litrów płynów, ale rozsądnie. Picie bardzo dużych ilości wody, zwłaszcza naraz, może mieć bardzo przykre konsekwencje, takie jak przewodnienie organizmu.
WAPŃ - choć wapń często stanowi jeden ze składników kamieni nerkowych, jego ograniczenie w diecie wcale nie jest korzystne, wykazano bowiem, że zapobiega on nadmiernemu wchłanianiu szczawianów. Co ciekawe, dotyczy to jedynie wapnia w produktach spożywczych - pierwiastek zawarty w suplementach diety w większości trafi właśnie do moczu, przez co pogarsza sytuację.
POTAS - odgrywa bardzo dużą rolę w profilaktyce chorób nerek. Niedobory tego pierwiastka często pojawiają się przy zaburzeniach wchłaniania, chorobach metabolicznych lub po prostu ubogiej diecie. Potas znajduje się w dużych ilościach w kakao, drożdżach, morelach, figach, awokado czy bananach.
SÓD - w naszej codziennej diecie jednym z jego główny źródeł jest sól, dlatego warto ograniczyć jej spożycie. Potrawy można zamiast tego przyprawić ziołami - nie tylko pozwolą uporać się z brakiem soli, ale wiele z nich ma korzystny wpływ na zdrowie.
BIAŁKO - w czasie trawienia białek wydziela się azot, a jego usunięciem z organizmu zajmują się nerki. Jeśli będzie go za dużo, nie będą one wstanie pozbyć się toksyny. Ograniczmy więc spożycie mięsa i roślin strączkowych.
CUKIER - chorobom nerek sprzyjają zaburzenia metaboliczne, które często rozwijają się przy otyłości. Dlatego w diecie trzeba stosować umiar - unikać dużej ilości słodyczy i tłustych potraw.
LEKI - z lekami (przeciwbólowe, przeciwzapalne, antybiotyki) bardzo łatwo przesadzić, szczególnie gdy leczymy się sami, mając swoją sprawdzoną tabletkę na wszystkie dolegliwości. Badania pokazują, że łykane często środki przeciwbólowe zmniejszają ilość przepływającej przez nerki krwi, a stąd już prosta droga do zaburzenia ich pracy i rozwoju poważniejszego schorzenia.
ODDAWANIE MOCZU - bardzo ważne jest, aby nie odkładać wizyty w toalecie. Wypełniony moczem pęcherz stanowi doskonałe środowisko dla rozwoju bakterii. Ich pojawienie się bardzo często kończy się mało przyjemnymi dolegliwościami, jak zapalenie pęcherza czy samych nerek.
CIEPŁO - nawet pozorne przewianie może skończyć się zapaleniem. To samo tyczy się siadania na trawie, zimnym betonie czy podłodze. Co gorsza, raz złapana infekcja nerek bardzo często powraca, a niedoleczona, w niektórych przypadkach, skutkuje niewydolnością narządu.
BADANIA - ważnym elementem profilaktyki są regularne badania. Zdaniem specjalistów należy raz w roku wykonywać badanie ogólne moczu, zaś chorzy na cukrzycę lub nadciśnienie powinni być po opieką nefrologa.
Kiedy jednak zachorujemy musimy pamiętać, że oprócz leczenia, które zaordynuje nefrolog, możemy wzmocnić lub osłabić jego efekty. I tu również duże znaczenia ma dieta. Przy chorobie związanej z niewydolnością nerek dieta uzależniona jest od stanu pacjenta oraz prawidłowości funkcjonowania jego przewodu pokarmowego. Każdorazowo powinna być ona ustalona z lekarzem.
- Przy częstych zapaleniach dróg moczowych lub pęcherza u osób dorosłych i dzieci należy zwiększyć ilość płynów nawet do 3 litrów na dobę. Zalecana jest herbata lub woda z cytryną, sok z czarnej porzeczki albo żurawiny, bogaty w witaminę C. Dzięki dużej ilości płynów zwiększa się częstość oddawania moczu, co umożliwia „spłukiwanie” bakterii z dróg moczowych. Ważne jest, by pić przed snem, a najwięcej moczu oddawać rano. Witamina C zakwasza mocz, co zwiększa jego odczyn ochronny oraz powoduje, że większość bakterii w takim kwaśnym środowisku ginie.
- W kamicy dróg moczowych, czyli podczas obecności piasku lub kamieni w miedniczce nerkowej, moczowodzie lub pęcherzu należy zwiększyć ilość płynów nawet do 5 litrów na dobę dla dorosłego człowieka (zawsze po konsultacji z urologiem). Zwiększenie ilości płynów do 2,5 l/dobę jest bezpieczne.
W zależności od rodzaju kamienia stosuje się następujące ograniczenia w diecie:
- w kamicy wapniowej zmniejsza się spożycie potraw zawierających duże ilości wapnia (głównie nabiału)
- w kamicy szczawianowej wyklucza się z diety szczaw, rabarbar, rośliny strączkowe, rzepę, czekoladę, kakao, mocną herbatę
- w przypadku kamieni fosforanowych i węglanowych zaleca się dietę zakwaszającą
- w przypadku kamieni mających skład moczanowy z diety trzeba wykluczyć wątrobę, cynaderki, móżdżek i ograniczyć ilość spożywanego mięsa, roślin strączkowych, grzybów, czekolady, kakao, kawy, mocnej herbaty
- w odmiedniczkowym zapaleniu nerek, w postaci przewlekłej jak i ostrej, przy prawidłowym wydalaniu moczu nie
- ogranicza się płynów i soli; nieznacznie należy ograniczyć ilość białka – mięsa, grochu, fasoli, sera białego, chyba że stwierdzi się jego niedobór w organizmie na skutek utraty tego pierwiastka z moczem.
ek.
Źródło: „Żywienie chorych z niewydolnością nerek” – pod redakcją Jacka A. Pietrzyka
