Cmentarze poniemieckie (fotoreportaż)

Na terenie Elbląga zachowały się dwa stare poniemieckie cmentarze ewangelickie założone około 1910 r. Pierwszy przy ul. Sadowej, drugi u zbiegu ulic Bema i Sadowej.

Cmentarz ewangelicki przy ul. Sadowej 58 składa się aktualnie z terenu dwóch odrębnych niegdyś cmentarzy: cmentarza Baptystów oraz cmentarza ewangelickiego p.w. Św. Jana należącego do parafii Trzech Króli.

Na cmentarzu pochówki trwały do 1945 r. Znaleźli tu swój wieczny spoczynek przedstawiciele wielu znakomitych elbląskich rodzin, z których najbardziej znanymi dla dzisiejszych mieszkańców miasta są: Komnick - właściciel fabryki samochodów, Schretter - właściciel mleczarni przy ul. Bema. Po 1945 r. przede wszystkim w wyniku wyjazdu krewnych i najbliższych spoczywających na cmentarzu zmarłych popadł on w zaniedbanie. Nagrobki były okradane i dewastowane. Podjęta przez miasto w 1996 r. decyzja przekształcenia terenu cmentarza w park zyskała akceptację Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Elblągu.

W 1997 r. rozpoczęto prace konserwatorskie na jego terenie, mające na celu przekształcenie zdewastowanego cmentarza w teren o charakterze parkowym oraz upamiętnienie tego cmentarza poprzez budowę lapidarium. Prace prowadzono na podstawie „Koncepcji rewaloryzacji zieleni na terenie cmentarza” oraz „Projektu lapidarium”.

Lapidarium zostało utworzone w 2000 r. Eksponowane są w nim odzyskane z uporządkowanej części dawnego cmentarza zachowane w całości płyty nagrobne przedstawiające wartość artystyczną bądź historyczną. W lapidarium umieszczono nagrobki m.in. następujących zmarłych mieszkańców miasta: Pokropa, Landgrafa, Sterna, Winklera, Zimensa, Hirscha.

W marcu 2001 r. została wykonana i zamontowana tablica upamiętniająca miejsce po dawnym cmentarzu ewangelickim. Na tablicy widnieją napisy w języku polskim i niemieckim o treści: „Lapidarium Pamięci Mieszkańców Miasta Elbląga Pochowanych do 1945 r. Elbląg 2000 r.” We wrześniu 2001 r. lapidarium od ul. Sadowej oddzielono stalowym ogrodzeniem z elementami kutymi.

Lapidarium odwiedzają przede wszystkim Niemcy - dawni mieszkańcy Elbląga, przyjeżdżają tu też wycieczki. Miejsce zostało oficjalnie otwarte w obecności grupy byłych elblążan, wśród których był Hans Jürgen Schuch - przewodniczący Stowarzyszenia Truso w Niemczech.

Cmentarz ewangelicki przy ul. Bema 56 położony jest na skarpie u zbiegu ulic Bema i Sadowej. Zachowanych jest tu część nagrobków, cokołów i obramowań grobów. Cmentarz posiada dobrze zachowany układ zieleni wysokiej.

Oba cmentarze zostały zamknięte zarządzeniem Ministra Gospodarki Komunalnej z 1953 r. W 1994 r. wpisano je do rejestru zabytków.